بررسی یک سوءتفاهم بزرگ؛ سرود جام جهانی

 

 

 

 

دو آوازه‌خوان بزرگ موسیقی سرود تیم ملی در جام جهانی را می خوانند. اتفاقی که هنوز به فرمول مشخصی نرسیده و مسئولان خود را به کشاکش حماسه‌سرایی یا ریتم و هیجان وارد می کنند.

پس از گمانه زنی هایی که در رابطه با نام خواننده سرود جام جهانی به گوش می رسید در نهایت با توافق فدراسیون فوتبال و بنیاد رودکی، دو آوازه خوان بزرگ عرصه موسیقی کشور، علیرضا قربانی و سالار عقیلی به عنوان خواننده های سرود جام جهانی برای تیم ملی ایران انتخاب شدند.

در حقیقت تاثیرات راه یافتن تیم ملی به جام جهانی به عنوان رویدادی ملی در جامعه به قدری زیاد است که حوزه های مختلف سیاسی و اجتماعی و هنری و ... را تحت تاثیر خود قرار می دهد و یکی از این تاثیرات، وجه هنری آن، خواندن سرود مخصوص جام جهانی برای تیم ملی است. اتفاقی که هر چهار سال یک بار از نو سر گرفته می شود و موضوع خواننده سرود تیم ملی برای جام جهانی، منشا حواشی و اتفاقات فراوانی می شود و در پی آن علیرغم تمام گمانه زنی ها در نهایت یک نام عجیب از قوطی بیرون می آید تا خواننده نهایی سرود تیم ملی باشد. جالب تر از همه اینها اینکه انتخاب نهایی هم با توجه به غیرقابل پیش بینی بودن برای مدتی حرف و حدیث های فراوانی را به دنبال خواهد داشت.

این اتفاقات در حالی می افتد که پس از چند دوره حضور تیم ملی در جام جهانی، هنوز مسئولان مربوطه به برداشت مشخصی در این باره نرسیدند و همچنان در کشاکش موسیقی سنتی، کلاسیک و یا ریتمیک و پرهیجان غوطه ورند.

جام جهانی 1998 – کسی خبردار نیست!

جام جهانی فرانسه دومین آوردگاه جهانی بود که ملی پوشان فوتبال ایران را در خود جا می داد. تیم ملی که پس از سال ها موفق شد خود را به طرز اعجاب آوری به بازی های جام جهانی 1998 برساند آن قدر اهالی فوتبال و مردم را غرق در شادی فروبرده بود که کسی به حواشی حضور در جام جهانی فکر نکند. حاشیه هایی مانند انتخاب شعار و انتخاب سرود چیزی بود که در آن دوره به فکر کسی خطور نکرد و اگر ترانه ای در این باره خوانده شد نیز از شوق رسیدن به جام جهانی بود و طبیعی بود که کسی در این میان به فکر سنجاق کردن آهنگ خود به تیم ملی و جام جهانی نبود.

با این حال خوانندگان لس‌آنجلسی با به اجرا در آوردن یکی دو آهنگ بیشترین سهم را در این میان به خود اختصاص دادند و البته در ایران نیز استاد شهرام ناظری اثری را به نام "سواران دشت" را به اجرا درآورده بود که در روزهای حضور ایران در جام جهانی بارها پخش شد و البته مورد استقبال نیز قرار گرفت.

 

جام جهانی 2006 – از سنتی تا پاپ، آغاز سردرگمی

پس از یک دوره غیبت تیم ملی در جام جهانی، در بحبوحه حضور ملی پوشان ایران در آلمان، بحث خواندن سرود تیم ملی، نقل محافل شد و در این میان مسئولان فدراسیون فوتبال نیز به دنبال پیوند هنر و ورزش بودند تا بتوانند نامی بزرگ را برای این کار انتخاب کنند.

مهمترین دلیل حساس شدن سرود ملی در این دوره این بود که گفته می شد فیفا اعلام کرده است تا هر 32 تیم حاضر در جام جهانی یک آهنگ را به عنوان سرود خود معرفی کنند تا در یک مجموعه توسط فدراسیون بین المللی فوتبال به انتشار برسد. نقل قولی که هیچگاه عملی نشد تا فقط بازار خواندن سرود را برای خواننده های مختلف داغ کند. در این دوره بیشترین حساسیت ها برای این کار به وجود آمد و در این میان هر خواننده ای که می توانست خود را به فدراسیون فوتبال و یا یک اسپانسر گردن کلفت برساند توقع خواندن این سرود را داشت.

آن روزها عنوان می شد فیفا به خودی خود با یک خواننده لس آنجلسی و یک آهنگساز معروف ایرانی خارج از کشور قرارداد بسته و قرار است آنها سرود ایران را بخوانند. اما معاون فرهنگی فدراسیون اعلام کرد که ما با استعلامی که از فیفا داشته ایم عقد هرگونه قرارداد با این خوانندگان تکذیب شده و البته این حق طبیعی ماست که بخواهیم خواننده ای را معرفی کنیم که در اثرش فرهنگ اصیل ایرانی را مد نظر بگیرد.

در ابتدا نام استاد محمدرضا شجریان به عنوان پیشنهاد اصلی برای خواندن سرود تیم ملی به میان آمد اما هیچگاه تایید نشد تا پس از ایشان نام هایی همچون استاد شهرام ناظری و گروه عارف و علیرضا افتخاری به میدان بیاید که هیچکدام از آنها به هدف ننشست تا فدراسیون فوتبال در پایان به دو نام برسد. علیرضا عصار و امیر تاجیک و در حالی که همه از نهایی شدن نام تاجیک و توافق او با فدراسیون فوتبال برای خواندن سرود سخن می گفتند علیرضا عصار سرود اصلی را خواند. انتخابی که درباره آن گفته می شد با توجه به اسپانسری شرکت خودروساز برای تیم ملی، آنها این هنرمند را به عنوان نفر اصلی انتخاب کردند.

 

 

گل کردن نام امیر تاجیک که چند آهنگ معروف و حماسی آن دوران را خوانده بود و البته چند بار نیز در ورزشگاه آزادی به اجرای زنده پرداخته بود باعث شد تا وی بسیار به این اتفاق نزدیک شود و اتفاقا آهنگ موردنظر خود را نیز روی شعری از علی معلم، آهنگسازی، تنظیم و خوانده بود اما در نهایت علیرضا عصار توانست عرصه را به دست بگیرد با آهنگی به رهبری شهرداد روحانی آهنگسازی شد.

همانطور که عنوان شد در این دوره بیشترین درخواست نیز برای خواندن سرود تیم ملی عرضه شد و آن طور که گفته می شد 14 آهنگ درباره حضور ایران در آلمان ساخته و پخش شد که طبیعتا هرکدام از آنها داعیه رسمی بودن داشتند. گروه آریان، بنیامین، گروه سه نفره مهرداد میناوند، نیما نکیسا و پژمان جمشیدی و ... تنها نام هایی بودند که در این دوره اقدام به خواندن آهنگ کرده بودند.

جام جهانی 2014 – هچنان پرحاشیه و روی بورس

باز هم تیم ملی یک دوره غیبت کرد تا هم چنان خواندن سرود جام جهانی برای هنرمندان تازگی داشته باشد و در این میان همچنان نفرات مختلف داوطلب اجرای این آهنگ پرحاشیه شدند. نکته جالب در این باره اینکه در این دوره نیز خیلی زود عنوان شد امیر تاجیک خواننده اصلی خواهد بود و وی نیز در مصاحبه ای این موضوع را تایید کرد اما در واقعیت اتفاق دیگری افتاد و مشخص نبود چه پیش آمد که احسان خواجه امیری نفر نهایی فدراسیون فوتبال برای این کار انتخاب شد. کاری که از مدت ها پیش موزیسین های مختلفی را مشغول ساخت آثار متفاوتی در رنگ و رو و ژانرهای مختلف کرده بود و همگی درباره نام ایران به اجرا درآمد.

 

"دروازه‌های دنیا" نام اثری بود که به عنوان سرود رسمی تیم ملی انتخاب شد و احسان خواجه امیری نیز به غیر از خوانندگی، آهنگسازی آن را نیز بر عهده داشت. شعر این اثر از روزبه بمانی بود و بهروز صفاریان هم تنظیم آن را برعهده داشت. میلاد درخشانی نوازنده تار و سه تار برای احیای روح موسیقی ایرانی و همایون نصیری نوازنده پرکاشن برای نزدیک کردن این ترانه به موسیقی بومی کشور برزیل با این پروژه همکاری کردند. در این میان البته هنرمندانی همچون رضا یزدانی، سیروان و زانیار خسروی، فرزاد فرزین، محمد بحرانی و ... نیز به اجرای آثار مختلف پرداختند.

جام جهانی 2018 – آوازه‌خوانان نامدار، عجیب ترین انتخاب ها

همانطور که مشخص بود دو دوره متوالی حضور تیم ملی در جام جهانی باعث شد تا تب حاشیه هایی مانند خواندن سرود تیم ملی فروکش کند هر چند همچنان این موضوع روی بورس بود اما با تنش کمتری شاهد پیشبرد این موضوع بودیم. بنیاد رودکی مسئولیت ساخت و پرداخت آهنگ مخصوص جام جهانی را بر طبق تفاهم نامه ای که در ماه های پایانی سال گذشته به امضا رسید برعهده داشت و همانطور که اعلام شد با تفاهم این بنیاد و فدراسیون فوتبال، علیرضا قربانی و سالار عقیلی به خواندن این سرود خواهند پرداخت.

این اثر با ترکیب اعضای ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک تهران اجرا می شود و قرار است تا در روزهای پایانی حضور تیم ملی در ایران، به انتشار برسد. پیش از این عنوان شده بود ارکستر رودکی(متشکل از ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک تهران) به رهبری شهرداد روحانی به اجرای اثر نهایی خواهد پرداخت.

هر چند نام هایی همچون علیرضا قربانی و سالار عقیلی به اندازه کافی بزرگ و معروف و البته محبوب هستند اما این انتخاب را باید به مانند انتخاب های قبلی، عجیب دانست و همین موضوع کنجکاوی ها را برای شنیدن اثر نهایی بالا برد. کنجکاوی هایی که در دوره های قبلی به آن چیزی که باید، ختم نشد و با توجه به انتخاب های صورت گرفته، نتیجه اثرنهایی با آن چیزی که مخاطبان فوتبال انتظار داشتند کاملا متفاوت بود. با توجه به ذات ورزش و البته فوتبال که شور و هیجان فراوانی را به دنبال دارد طبیعتا انتظار موزیکی پرشور که تهییج هواداران را به دنبال داشته باشد وجود دارد و در دوره پیشین سعی شد که این اتفاق بیفتد اما این خواسته فقط منجر به سعی و تلاش بود و عملا اثر نهایی نتیجه ای در بر نداشت.

بهرحال اجرای موسیقی سنتی و اصیل ایرانی و یا کلاسیک  که پیش از این توسط دو هنرمند معروف به اجرا درآمده است برای رقابت هایی ورزشی بیش از حد سنگین است که باید دید به چه ترتیب به اجرا درخواهد آمد. این البته از نگاه مسئولان نکته عجیبی نیست که پیش از این در مراحل انتخاب خواننده و ساخت این آهنگ ها بیشتر از انتقال شور و هیجان به هواداران، به دنبال معرفی هنر اصیل ایرانی بوده اند و با انتخاب اشتباه عرصه، برای معرفی هنر اصیل ایرانی، موقعیت مناسبی را برای تهییج و سرگرمی هواداران و مردم از دست دادند.