فوتبال همان بازی ساده با یک توپ گرد است که تقریبا هر مرد و زنی حداقل یک بار با ضربه زدن به آن، تجربه اش را داشته اند. فوتبال زبانی ساده دارد و شاید به همین خاطر همه آن را متوجه می شوند. تحلیل و بررسی اش هم حتی بین افراد کم یا بی سواد هم رایج است.

 

همین ورزش ساده با اضافه شدن چند سیستم و روش برای بازی، به اضافه دستورالعمل های بدنسازی، به علمی تبدیل شده که در دنیا آن را آموزش می دهند و مربیانی را تربیت می کنند تا از خلاقیت افراد بهره برده و افکار تازه را به فوتبال کشورشان تزریق کنند. حتی به صنعتی تبدیل شده برای صادر کردن مربی؛ آنچنان که دهها مربی کروات از قِبَل دلارهای باشگاه های ایرانی در گشورشان هتل، رستوران و کارواش باز کرده اند.

*مربیانی که برای خانواده شان مدرک می گیرند!
اما در کمیته آموزش فوتبال ایران چه خبر است؟ آیا کسی می داند همین مدرسان داخلی، آخرین بار چه سالی مدرک تدریس گرفته و چند سال است در حال تدریسند؟ آیا ظرف این سال ها در یک کلاس اوپن شرکت کرده اند؟ فارغ از سطح معلومات فوتبالی این مدرسان، نکته عجیب اینکه خروجی این کلاس ها هم چیزی جز خانه نشینی مربیان تحت آموزش و حضور کنار خانواده شان نیست! البته اگر بتوان مدارک آنها را معتبر دانست! اینکه یک بازیکن صرف ملی پوش بودن، اول مربی شود و بعد در کلاس های مربیگری شرکت کند و مدارکش را پشت سر هم دریافت کند، معنی پرورش مربی دارد؟ این مربی نیازی نداشته در تیم های پایه کار کند؟ مدتی دستیار باشد و چم و خم کار را بیاموزد؟ البته، کمیته ای فشل و ناکارآمد، چنین وضعیتی را هم باید داشته باشد.

*دوره پروفشنال یا فوتبال دستگرمی؟
چندی قبل، یک دوره پروفشنال لایسنس (لیسانس پیشرفته) در کمیته آموزش برگزار شد. اخبار رسیده از این دوره حاکی از آن است در روز اول همه چیز درست انجام شد. روز دوم مربیان از مدرس خواستند به دلیل مشغله، زمان آن را کم کند و دو ساعت از زمان کلاس کسر شد. روز سوم سه ساعت از آن کم شد. روز چهارم کل کلاس را به ۴ ساعت تقلیل دادند و روز پنجم جمعی از مربیان اصلا به کلاس نرفتند. درس‌ها چه بود؟ فوتبال شش به شش و فوتبال پنج به پنج! بعد همه مربیان مدرک پروفشنال گرفتند و خبرش هم در مطبوعات منتشر شد. اما آیا کسی از مربیان سئوال کرد چه چیزی در این دوره آموختند؟ از کوزه همان تراود که در اوست ...

* آموزش فوتبال سخت تر است یا شکافتن هسته اتم؟
کمیته آموزش حساسترین بخش از فدراسیون است که می توان اثرگذاری اش را از حالا تا ۲۰ یا ۳۰ سال بعد در سرنوشت فوتبال نمایان کند. رییس فدراسیون قطعا در این باره که شکافتن هسته اتم سخت تر است یا آموزش فوتبال، می تواند پاسخ صحیحی به مخاطب بدهد. اما چطور است که شرکت کنندگان در این دوره ها هنوز نمی دانند مچ (MATCH) کردن در فوتبال چیست؟ نمی توانند توضیح بدهند چطور دو سیستم روی هم منطبق می شود! اگر یک تیم ۳-۳-۴ بازی می کرده و دیگری۲-۴-۴، این تطبیق (MATCH) چطور صورت پذیر می‌شود؟ اگر یک تیم با سیستم ۱-۶-۳ بازی می کرد و دیگری ۲-۵-۳ مچ این دو سیستم به چه ترتیب است؟ تطبیق این روش های بازی چگونه ممکن می شود؟ مدرسان فدراسیون روش های مچ شدن سیستم ها را در کدام مرتبه (GRADE) درس می دهند؟ از این موارد در بحث آموزش کم نیستند.

*در فوتبال ایران سرباز را فرمانده گردان می کنند!
به این نکته توجه شده مسئول کمیته آموزش فدراسیون در واقع حکم فرمانده کلّ فوتبال ایران را داراست. اصلا ساز و کار انتخاب مسئول کمیته آموزش به چه ترتیب است؟ مسئول فعلی بر چه اساس و متری به این سمت منصوب شده است؟ چه مدارجی در فوتبال داشته و کجا کلاس دیده است؟ مرتضی محصص که یکی از مدرسان همین کمیته محسوب می شود، تاکنون یک ساعت فوتبال بازی کرده است؟ در کدام سپاه، یک سرباز تکاور را صرف توانایی اش در رزم، بدون اطلاع از تاکتیک‌های جنگی در رأس فرماندهی یک گردان قرار می دهند؟ هرچند که در فوتبال ما بارها یک ملی پوش سابق را بدون مدرک، سرمربی کرده اند!

*خروجی سفر آموزشی با دلار فدراسیون چیست؟
مبادا کمیته آموزش به منبعی برای درآمدزایی فدراسیون و محلی برای خوشگذرانی جمعی از اعضای آن تبدیل شده باشد! اخبار هرازگاهی درباره سفر مدرسان کمیته به اینسو و آنسوی آسیا را رصد می کنیم. مسافرت هایی با دلار فدراسیون و حق مأموریت. هیچ سروصدایی هم نیست. از موارد کم نظیر در این کمیته به ویژه ظرف این ۱۰، ۱۵ سال اخیر این است اعضای این کمیته اختلاف نظری با هم ندارند و سفرها به تناوب بین اعضا قسمت شده و شرق، غرب و آسیای میانه هرازگاهی پذیرای یکی از مدرسین کمیته ماست! فایده این سفرها در بدنه فوتبال چیست؟

*درآمدزایی کمیته آموزش سالی چند صد میلیون است؟ 
هرچه در این سال ها به کمیته انضباطی و جرایم میلیونی اش ایراد گرفته شده، کسی نپرسیده چرا هر شرکت کننده برای حضور در کلاس های C باید یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان پول پرداخت کند. یا برای شرکت در کلاس A باید ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان پول به حساب فدراسیون واریز شود. شرکت در کلاس D برای هر شرکت کننده یک میلیون تومان هزینه دارد. دوره هایی با حضور حدود ۶۰ شرکت کننده که رقم میانگین ۶۰ میلیون تومانی را در هر کلاس برای فدراسیون در بر دارد! اما با این فرض که هر آموختنی هزینه ای هم دارد اما آیا خروجی این همه دوره و کلاس باید همین ۲۰ مربی چرخشی بین تیم های لیگ برتری باشد؟ این کمیته سالی چند صد میلیون درآمدزایی می کند؟

*هزار مربی با مدرک A یک بار هم مربیگری نکرده اند!
در ایران چیزی در حدود ۲۰۰ تیم فوتبال داریم اما طبق آمار (ی که اتفاقا مسئولان به آن می بالند) چیزی در حدود ۱۰ هزار و خرده ای مربی مدرک گرفته اند! ۱۰ هزار و خرده ای با مدرک A,B,C, و یا D. باید باور کنیم که این همه فقط برای دریافت حق التدریس نبوده است؟ آیا ایران این همه مربی آموزش دیده فوتبال نیاز داشته که صرف شرکت در دوره ها مدرک گرفته و حتی در آموزش و پرورش هم به آنها کار نمی دهند؟ کانون مربیان فوتبال در آماری که به تازگی منتشر شد عنوان کرد در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰۰ مربی در کشور داریم که با داشتن مدرک A تا به حال بالای سر هیچ تیمی نرفته اند ولی باز هم از سوی کمیته آموزش برای شان کلاس در نظر می گیرند تا... . متأسفانه با کنار هم قرار دادن این موارد متوجه می شویم قطعات این پازل شکل زشتی از آموزش فوتبال در کشورمان را به نمایش می گذارد که هیچ ربطی به رسالت اصلی این مهم ندارد.