منصور پورحیدری پیشکسوت بزرگ فوتبال دار فانی را در هفتاد و یک‌سالگی وداع گفت. مردی که به قول متنی که اخیرا آرش برهانی نوشته بود، کسی که هیچگاه نگفت من استقلال را قهرمان کردم. در این مطلب به مرور زندگی آن مرحوم پرداخته‌ایم. بی شک منصور پورحیدری در زندگی خود بی اشکال نبوده و به برخی مسائل او می توان انتقاداتی داشت اما این انتقادات ذره‌ای از اهمیت و ارزش او در تاریخ فوتبال ایران کم نخواهد کرد و فقدان او دردی خواهد بود که سالیان سال التیام نمی‌یابد.

منصور پورحیدری به جرات یکی از سه نفری بود که در این فوتبال حق و صلاحیت داشت راجع به همه چیز صحبت کند با اینحال هیچوقت از دایره ادب خارج نشد و هرگاه انتقادی هم نسبت به مسئله ای داشت، آن را به صورت دلسوزانه مطرح می کرد.

از تولد تا آغاز فوتبال

مرحوم پورحیدری در ۶ بهمن ۱۳۲۴ در خانواده‌ای ۷ نفره حوالی میدان خراسان تهران به دنیا آمد. خانواده او در ابتدای نوجوانی‌اش به محله قلهک تهران نقل مکان کردند و همان زمان‌ها بود که پورحیدری فوتبال در زمین‌های خاکی را سرگرمی‌ اصلی خود کرده بود. مرحوم پورامیر ظاهرا اولین کسی بود که استعداد پورحیدری را کشف کرد. او معلم منصور پورحیدری بود. اولین تیم رسمی پورحیدری تیم دخانیات بود که به نوعی وابسته به باشگاه دارایی محسوب می‌شد. مرحوم پورامیر منصور پورحیدری را به غلامحسین نوریان در باشگاه دارایی معرفی کرد و در سال ۴۱ پورحیدری در تیم دخانیات بازی کردن را آغاز کرد.

دوران بازیگری

منصور پورحیدری در ابتدای دوران بازیگری‌اش در پست مدافع میانی بازی می‌کرد اما بعدا مربیانش تشخیص دادند که بهتر است از او در پست دفاع راست استفاده کند. پورحیدری زمانی که در تیم دخانیات بازی کرد، ۱۷ سال داشت و در سال ۴۵ از تیم دارایی با وجود قهرمانی در لیگ باشگاه‌های تهران، جدا شد و به تیم تاج پیوست. پورحیدری تا آخر دوران بازیگری‌اش در تاج بازی کرد و در همین تیم هم از فوتبال خداحافظی کرد. 

این احتمالا قدیمی‌ترین عکس منصور پورحیدری در تیم تاج است (احتمالا عکس متعلق به اواخر دهه ۴۰ است). در این عکس کسانی مثل اکبر کارگر جم، نصرالله عبداللهی، کارو حق‌وردیان، عباس مژدهی،‌مرحوم عزت الله جانملکی، حسین فرزامی، جواد قراب و فرامرز ظلی دیده می‌شوند.

منصور پورحیدری در مقام بازیگری به چند قهرمانی دست یافت از جمله آن‌ها می‌توان به قهرمانی در باشگاه‌های تهران، قهرمانی در باشگاه‌های ایران، جام دوستی، سه دوره قهرمانی جام میلز هندوستان، سومی در جام باشگاه‌های آسیا و در نهایت قهرمانی در جام باشگاه‌های آسیا در سال ۴۹ اشاره کرد.

مطمئنا بزرگ‌ترین افتخار منصور پورحیدری در دوران بازیگری کسب عنوان قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا در سال ۱۳۴۹ بود جایی که در کنار افرادی مثل مرحوم ناصر حجازی، مرحوم غلامحسین مظلومی، جواد قراب، اکبر کارگر جم، کارو حق‌وردیان، مرحوم عزت جان ملکی، مسعود معینی، علی جباری و... توانست این عنوان را به دست بیاورد.

منصور پورحیدری در سال ۵۴ و در سن ۳۰ سالگی از دنیای فوتبال خداحافظی کرد. وی در همان سال با خانم دکتر فریده شجاعی که آن روزها عضو تیم بسکتبال تاج بود، ازدواج کرد که حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر به نام‌های عسل و علی است.

 

پورحیدری و بازیکن داربی‌ها

منصور پورحیدری ۱۱ بار به عنوان بازیکن تجربه بازی در داربی پایتخت را دارد. او ۵ بار با پیراهن استقلال برابر پرسپولیس به پیروزی رسید، سه بار طعم شکست را تجربه کرد و سه بار هم تجربه تساوی برابر پرسپولیس را دارد.

در این عکس هم منصور پورحیدری را می‌توان در کنار کارو حق‌وردیان، رضا عادلخانی، پرویز مظلومی و ناصر حجازی دید.

آغاز دوران مربی‌گری

پورحیدری بعد از کنار گذاشتن فوتبال در سن ۳۰ سالگی مدت کوتاهی دستیار رایکوف سرمربی وقت تاج شد. رایکوف تا سال ۵۳ سرمربی استقلال بود و بعد از آن علی دانایی فرد هدایت آبی‌ها را بر عهده گرفت و در همان زمان هم پورحیدری دستیار دانایی فرد بود. در سال ۵۴ جکیچ سرمربی استقلال شد و او هم پورحیدری را به عنوان دستیار خود انتخاب کرد.

اما اولین تجربه سرمربی‌گری پورحیدری در تیم امید استقلال بود. وی اولین سرمربی تیم امید استقلال هم محسوب می‌شود.

تغییر نام تاج به استقلال

بعد از انقلاب اسلامی و شرایط انقلاب تیم تاج دچار مشکلاتی شد. منصور پورحیدری به همراه افرادی همچون عنایت‌الله آتشی، عباس کرد نوری و... نام این تیم را به استقلال تغییر داد. مرحوم پورحیدری در اظهاراتی که چندین سال پیش در این رابطه داشت اشاره کرده بود که از بین سه نام تختی، استقلال و آزادی در نهایت نام استقلال انتخاب شده بود. اولین جامی که استقلال با نام جدیدش در آن به میدان رفت، جام شهید اسفندیاری بود. شهید اسفندیاری خودش مدتی شاگرد پورحیدری بود و سابقه بازی در تیم تهران جوان را هم داشت.

مربی‌گری در دهه ۶۰ و ۷۰

در اکثر سال‌های دهه ۶۰ سرمربی‌گری استقلال را به طور متناوب  منصور پورحیدری و عباس رضوی در اختیار داشتند. در سال ۵۹ و بعد از جدایی پورحیدری از استقلال وی به کشور امارات رفت و در کنار جکیچ در باشگاه الاهلی امارات مشغول به کار شد. او در سال ۶۲ بار دیگر به استقلال برگشت و با این تیم به قهرمانی رسید. بدون شک بزرگ‌ترین افتخار منصور پورحیدری در دوران مربی‌گری در رده باشگاهی، قهرمانی با استقلال در جام باشگاه‌های آسیا و در سال ۱۹۹۰ میلادی بود. تیمی که در آن ستاره‌های زیادی از جمله احمدرضا عابدزاده، برادران بیانی، امیر قلعه‌نویی، مهدی فنونی‌زاده، مجید نامجو مطلق، عبدالعلی چنگیز، مرحوم رضا احدی، صمد مرفاوی، رضا حسن‌زاده، صادق ورمزیار، عباس سرخاب و... حضور داشتند و پایه‌گذار این نسل طلایی استقلال هم خود مرحوم پورحیدری بود.

 

البته پورحیدری کمی هم بدشانس بود. او می‌توانست در سال ۱۹۹۱ یک بار دیگر با استقلال قهرمانی آسیا را تجربه کند اما این تیم در فینال از الهلال عربستان شکست خورد تا رکورد تاریخی دو قهرمانی پیاپی در جام باشگاه‌های آسیا برای او رقم نخورد.

حسرت آسیایی و تیم ملی

پورحیدری یک بار هم با استقلال به مقام سومی آسیا رسید. این اتفاق در فروردین سال ۸۱ شمسی رخ داد و بازی معروف استقلال و آنیانگ و باتلاق ورزشگاه آزادی برای هواداران فوتبال یادآور آن دوره است اتفاقی که هرچند استقلال را از یک قهرمانی دیگر در آسیا دور نگه داشت و این تیم به عنوان سومی قناعت کرد، اما حداقل سبب این شد که چمن ورزشگاه آزادی یک بار به صورت اساسی ترمیم شود.

یکی از نقاط عطف دوران مربی‌گری منصور پورحیدری زمانی بود که او با توصیه دوست قدیمی‌اش جلال طالبی هدایت تیم ملی فوتبال ایران را بر عهده گرفت. او این تیم را در سال ۱۹۹۸ میلادی قهرمان بازی‌های آسیایی بانکوک تایلند کرد. پورحیدری دوران خوبی را در تیم ملی فوتبال ایران پشت سر گذاشت و از به یادماندنی‌ترین نمایش‌های تیم او می‌توان به تساوی مقابل دانمارک در خاک این کشور اشاره کرد. بازی‌ای که سکوی موفقیت بزرگی برای هادی طباطبایی دروازه‌بان آن روزهای تیم ملی ایران بود.

بازگشت به استقلال و بازی با ملوان

اما دوران پورحیدری در تیم ملی چندان ادامه دار نبود و او در یک اقدام غافلگیر کننده برای کمک به استقلال از تیم ملی کناره‌گیری کرد. در آن دوره سوکوموروخوف سرمربی روس‌تبار استقلال نتایج بدی را با این تیم می‌گرفت و بعد از دعوت علی فتح‌الله‌زاده از پورحیدری، او عطای تیم ملی را به لقایش بخشید و به استقلال برگشت. شاید اگر او در تیم ملی می‌ماند، این تیم می‌توانست در جام ملت‌های ۲۰۰۰ لبنان به قهرمانی دست پیدا کند و این حسرت تاریخی برای فوتبال ایران باقی ماند. کناره‌گیری پورحیدری از تیم ملی اوج علاقه او به استقلال را نشان می‌دهد. اما اتفاق تلخ دیگری برای او در راه بود.

در خرداد سال ۸۱ استقلال با هدایت پورحیدری در یک قدمی قهرمانی در اولین دوره از رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران بود. آن‌ها تنها با یک تساوی برابر ملوان می‌توانستند قهرمان شوند اما استقلال در عین ناباوری با یک گل از حریفش شکست خورد و پرسپولیس با شکست فجر سپاسی قهرمان لیگ برتر شد. منصور پورحیدری چند بار از خیانت‌هایی که به او در آن بازی شد، سخن به میان آورد اما هیچ گاه به صورت شفاف در این باره صحبت نکرد.  او در اظهار نظری در آن رابطه گفت که یک روز اتفاقات بازی با ملوان را افشا می‌کنم. روزی که بخواهم برای همیشه از ایران بروم.  متاسفانه هیچ گاه پورحیدری درباره اتفاقات آن بازی صحبت نکرد تا ابهام بزرگی در تاریخ لیگ برتر فوتبال ایران باقی بماند.

آخرین تجربه سرمربی‌گری استقلال

پورحیدری بعد از اتفاقات دیدار استقلال و ملوان از این تیم کناره‌گیری کرد و امیر قلعه‌نویی در ادامه راه موفق شد آن تیم را به قهرمانی جام حذفی برساند. پورحیدری سال بعد به صنعت نفت آبادان رفت اما بعد از نتایج ضعیف کخ سرمربی آلمانی وقت استقلال، بار دیگر به این تیم برگشت تا به استقلال کمک کند. این آخرین تجربه پورحیدری و استقلال به صورت سرمربی بود و بعد از این پورحیدری تنها چند سال در صنایع اراک به عنوان مربی کار خود را دنبال کرد.

این سال‌ها

در چند سال گذشته منصور پورحیدری با عناوینی مثل مدیر فنی، عضو هیات مدیره و یا سرپرست در کنار استقلال بود و در این میان هواداران استقلال بیشتر او را با نام پدر استقلال می‌شناختند. بدون شک منصور پورحیدری حق بزرگی بر گردن فوتبال ایران دارد. بسیاری از نسل فعلی مربیان ایرانی شاگرد پورحیدری بوده‌اند.

مربیان ایرانی و دِین به پورحیدری

پورحیدری همواره بر علم فوتبال تاکید داشته و از دستیاران خارجی مثل بونژاک و یا یورگن گده استفاده کرد. سیستم معروف ۲-۵-۳ ابتدا توسط پورحیدری و با پیشنهاد بونژاک در فوتبال ارائه شد. کسانی مثل پرویز مظلومی، حسین فرکی، جواد زرینچه، مجید نامجو مطلق، مهدی پاشازاده، صمد مرفاوی و بسیاری دیگر از مربیان فوتبال ایران، کار خود را به عنوان مربی در کنار پورحیدری آغاز کردند.

منصور پورحیدری ۳۰۹ بار به عنوان سرمربی روی نیمکت استقلال نشست و با این تیم به افتخارات قابل توجهی رسید.

منصور پورحیدری ۱۸ بار به عنوان سرمربی هدایت استقلال را در داربی‌های پایتخت بر عهده داشت که حاصل آن ۶ پیروزی، ۸ مساوی و ۴ باخت بود.

پایان

او سرانجام پس از چیزی حدود یک سال مبارزه با بیماری سرطان، جان به جان‌آفرین تسلیم کرد. ضایعه درگذشت او تا همیشه در فوتبال ایران باقی خواهد ماند. بخش بزرگی از تاریخ باشگاه استقلال که این روزها محبوب میلیون‌ها هوادار فوتبال در ایران است، مدیون زحمات منصور پورحیدری است. اهالی فوتبال بر این مطلب صحه می‌گذارند که پورحیدری زمانی که در استقلال حضور نداشت هم دلش با این تیم بود و هیچ گاه برای این تیم حاشیه‌سازی نکرد. هیچ گاه شایعات مربوط به فساد در زمینه‌های مختلف پیرامون پورحیدری مطرح نشد و مطمئنا نام او به نیکی در تاریخ فوتبال ایران باقی می‌ماند.

روحش شاد