مربیان داخلی یا خارجی؟
مربیان همواره جزو بخش های تاثیرگذار و تعیین کننده در موفقیت یک رشته ورزشی به شمار می آیند. بحث بر روی اینکه مریبان داخلی در یک رشته موفق بوده اند و یا مربیان خارجی نتایج بهتری را بدست آورده اند، همیشه در ورزش ایران محل سوال بوده است.
شمار زیادی از مربیان خارجی در طول سال های اخیر در ورزش ایران حضور پیدا کرده اند که تعدادی از آنها به موفقیت های چشم گیری نیز دست پیدا کرده اند و البته برخی نیز نتایج ناامید کننده ای را کسب کرده اند.
حضور مربیان غیربومی روالی عادی است که در همه کشورهای جهان به چشم می خورد و بسیاری از موفق ترین ورزشکارن و تیم های ورزشی در جهان از مربی خارجی بهره می برند اما در ایران، شرایط حضور مربیان خارجی همواره به گونه ای دیگر مورد چالش بوده است. حضور مربیان خارجی در این سال ها در ورزش ایران سبب شده تا دو طیف مخالفین و موافقین شکل بگیرند و در این میان برخی بدون در نظر گرفتن نتایج بدست آمده، صرفا ساز مخالف و موافق با مربی خارجی را می زنند.
موافقان مربیان خارجی
موافقان حضور مربیان خارجی معتقدند، مربیان داخلی در برخی از رشته های ورزشی پتانسیل هدایت ورزشکاران آن رشته را ندارند. این افراد می گوید در این رشته ها نیازمند حضور مربیانی هستیم که در طراز بالای جهانی قرار دارند و می توانند هدایت آن رشته ورزشی را به خوبی بر عهده بگیرند.
حضور مربیان موفقی چون خولیو ولاسکو و اسلوبودان کواچ در تیم ملی والیبال ایران و موفقیت های آنان در سطح جهانی، جزو مواردی است که موافقان به آن اشاره دارند. البته بیشتر موافقان معتقدند در رشته های گروهی حضور یک مربی خارجی می تواند بیشتر تاثیر گذار باشد و در رشته های انفرادی نیازی به حضور مربیان خارجی نداریم.
مخالفان مربیان خارجی
مخالفان، معتقدند حضور هر مربی خارجی سبب می شود ظرفیت مربیان داخلی نادیده گرفته شود و جایگاه آنان در ورزش ایران به مخاطره بیفتد. آنها می گویند باید با فراهم آوردن شرایط برای مربیان داخلی، زمینه پیشرفت آنها را فراهم آوریم، حتی اگر این فرصت برای مدتی سبب بدست آمدن نتایج ضعیف باشد، باید به مربیان ایران فرصت حضور در ورزش ایران داده شود.
موضع گیری مربیان داخلی علیه مربیان خارجی امری نیست که به تازگی رخ داده باشد. در این میان مربیان فوتبال بیش از هر رشته دیگری علیه حضور مربیان خارجی موضع گیری های تندی دارند. اما برخی از اتفاقات در حضور مربیان خارجی سبب شده تا دیدگاه هایی منفی نسبت به حضور آنها ایجاد شود. واسطه گری های برخی و البته نتایج ضعیف بدست آمده، سبب شده تا انتقاداتی در مورد عملکرد برخی از مربیان خارجی مطرح شود.
در این میان تیغ تند انتقادات، همواره به باشگا ه های فوتبال بوده که برخی از مربیان خارجی را با اما و اگرهای بسیار به ایران می آورند.
مربیان خارجی و پتانسل های بالقوه
عدم بهره بردن از ظرفیت حضور مربیان خارجی در ورزش ایران، یکی از انتقادات جدی است که به مربیان داخلی وارد می شود. شکی نیست که مربیان ایرانی در بسیاری از رشته های ورزشی از توانایی های بالایی برخوردارند، ولی اینکه چرا برخی مربیان و البته برخی مدیران ورزشی ایرانی تمایلی به استفاده از تجربیات و علم مربیان مطرح خارجی ندارد، سوالی مطرح است.
فدراسیون هایی که با مربیان خارجی همکاری می کنند نیز می توانند با برپایی جلسات آموزشی و استفاده از نظر این مربیان در تیم های پایه حداکثر استفاده را از حضور این مربیان داشته باشند. ولی اینکه چرا بسیاری از مربیان ایرانی حاضر نیستند از فرصت حضور مربیان توانمند خارجی در ایران بهره ببرند، مساله ای جدی و قابل بررسی است.
مربیان خارجی و امید به تحول
برخی از مربیان خارجی نیز در این میان بودند که تحولی عظیم را در یک رشته ورزشی بوجود آوردند. برای مثال یکی از رشته هایی که در آن شاهد تغییرات گسترده با حضور مربی خارجی بودیم، وزنه برداری است که ایوانف بلغاری توانست در آن تحولی قابل توجه بوجود آورد. پس از آن نیز شاگردان این مربی توانستند در پیشرفت وزنه برداری ایران موثر باشند و شاهد مدال آوری وزنه برداران ایران در رقابت های جهانی باشیم.
مربیان داخلی و کم تجربگی
متاسفانه این مهم یک واقعیت است که برخی از مربیان ایرانی که داعیه توانایی هدایت تیم ها و یا رشته های ورزشی مختلف را دارند، از حداقل های مربی گری بی بهره هستند. مربیانی که گاهی دوره های درجه دوم و یا سوم و یا پایین تر در مربی گری را نگذرانده اند و انتظار دارند از آنها در هدایت تیم های مختلف ورزشی استفاده شود. این مربیان همواره مشغول انتقاد از شرایط هستند، بدون آنکه خود مسیری پیشرفت در مربی گری را طی کنند یا تلاشی برای دانش افزایی داشته باشند.
مربیان توانمند ایرانی
شماری زیادی از مربیان ایرانی نیز از توانمندی بالایی برای هدایت تیم های باشگاهی و یا ملی در عرصه ورزش ایران برخوردارند. برای مثال شماری از رشته های رزمی نظیر تکواندو در بالاترین سطح جهانی با حضور مربیان ایران درخشیده اند و یا رشته ای چون فوتسال که سالها پیش با حضور یک مربی ایران توانست بسیار موفق عمل کند. در این میان حتی برخی از مربیان ایرانی نیز خود توانسته اند در دیگر کشورها به عنوان یک مربی غیر بومی فعالیت خود را دنبال کنند و به سطح بالایی از مربی گری در ورزش برسند. برای مثال جمشید خیرآبادی یکی از مربیان موفق ایرانی است که در حال حاضر در تیم ملی کشتی فرنگی آذربایجان به عنوان سرمربی حضور دارد. او چندی پیش موفق شد آذربایجان را به مقام قهرمانی رقابت های جام جهانی کشتی فرنگی برساند.
خیرآبادی پیش از حضور به عنوان سرمربی تیم ملی کشتی فرنگی آذربایجان، به عنوان کمک مربی در کنار محمد بنا در تیم ملی کشتی فرنگی ایران حضور داشت.
وحید هاشمیان هم که با طی کردن مدارج مربی گری در آلمان توانسته خود را به عنوان یکی از با دانش ترین مریبان ایرانی فوتبال مطرح کند.
نظارت بر مربیان برعهده کیست
علاوه بر فدراسیون های ورزشی، کمیته نظارت بر مربیان خارجی در وزارت ورزش و جوانان نیز بر روی حضور مربیان خارجی در ایران تصمیم گیری می کند و صلاحیت آنها را تایید و یا رد می کند. این کمیته قبلا تحت عنوان کمیسیون مربیان در کمیته ملی المپیک مستقر بوده است. در نهایت آنکه حضور و یا عدم حضور مربیان خارجی در ورزش ایران امری نیست که بتوان به صورت مطلق به آن نگاه کرد. کارنامه موفق شماری از مربیان خارجی در ایران و همچنین ناکامی های برخی دیگر از مربیان خارجی و البته اتفاقات رخ داه در واسطه گری هایی برای حضور برخی از مربیان، سبب شده تا این امر به صورت نسبی مورد طرح و بررسی قرار گیرد.
بی شک هم اهالی ورزش و هم مسوولان از حضور مربیان خارجی با کارنامه های موفق در ایران استقبال می کنند. در حال حاضر در رده تیم های ملی شاهد حضور کارلوس کی روش پرتغالی در فوتبال، ماریو اوکتاوی برزیلی در فوتبال ساحلی، اسلوبودان کواچ صربستانی در والیبال، ژانگ یو جیه چینی در ووشو، عرفان اسماعیلاجیچ کروات در هندبال، لازلو ماچک مجارستانی در تیراندازی با تفنگ، هری هنریکس هلندی در دوچرخه سواری کوهستان، ولودیمیر وینیکو اوکراینی در بوکس و به زودی لوکا پاویچویچ صربستانی در بسکتبال هستیم.
به نظر نمی رسد اینکه واقعا مربیان خوب خارجی و یا مربیان ایرانی برای ورزش کشور مفیدند بحثی باشد که روزی تمام شده تلقی شود اما به نظر می رسد که یک بار برای همیشه باید به این چالش پرحاشیه با تکیه بر توانمندی و کارنامه مربیان پایان داد تا حداقل در ورای این بحث ها دردی از ورزش کشور دوا شده و ورزش ایران در سایه حضور مربیان موفق، شریط موفقی را در آسیا، المپیک یا رقابت های جهانی داشته باشد.
